Datum: woensdag 21 februari 2024.
Locatie: RCE (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) te Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort, Nederland
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Google Maps
De relatie tussen hydrografie en archeologie is complex en veelzijdig, aangezien waterlichamen en hun dynamiek een aanzienlijke invloed kunnen hebben op archeologische sites en de bewaring van archeologische overblijfselen. Hier zijn enkele aspecten van deze relatie:
1. Locatie van archeologische sites:
Waterlichamen, zoals rivieren, meren en zeeën, hebben door de geschiedenis heen vaak een cruciale rol gespeeld in de menselijke nederzettingen. Veel oude beschavingen vestigden zich langs waterwegen vanwege de beschikbaarheid van drinkwater, transportmogelijkheden en andere hulpbronnen. Archeologen bestuderen vaak de hydrografie van een gebied om de meest waarschijnlijke locaties van oude nederzettingen te identificeren.
2. Overstromingen en sedimentatie:
Overstromingen en veranderingen in waterstanden kunnen archeologische sites bedreigen of beïnvloeden. Overstromingen kunnen nieuwe lagen sediment afzetten, die archeologische overblijfselen bedekken of beschermen. Aan de andere kant kunnen overstromingen ook schade toebrengen aan opgravingen en artefacten.
3. Scheepswrakken en onderwaterarcheologie:
Hydrografie speelt een cruciale rol in onderwaterarcheologie, waar onderzoekers zich richten op het verkennen en bestuderen van scheepswrakken en onderwaterculturen. Zoutwateromgevingen kunnen conserverende eigenschappen hebben, waardoor organisch materiaal zoals hout beter bewaard blijft dan op het land.
4. Kustlijnveranderingen:
Veranderingen in kustlijnen, zoals erosie of sedimentatie, kunnen archeologische sites aan de kust beïnvloeden. Sommige sites die ooit op het droge lagen, kunnen nu onder water zijn verdwenen, terwijl andere plotseling blootgelegd kunnen worden door kustveranderingen.
5. Waterputten en watervoorziening:
Archeologen bestuderen vaak waterputten en andere waterinfrastructuur om inzicht te krijgen in de manier waarop oude samenlevingen water gebruikten en beheerden. Dit kan informatie opleveren over de sociale structuren, technologische ontwikkelingen en economische systemen van die tijd.
6. Onderzoekstechnieken:
Hydrografische technieken, zoals sonar, multibeam en magnetometer kunnen worden gebruikt om onder water te zoeken naar archeologische overblijfselen. Deze methoden maken het mogelijk om verborgen structuren in rivierbeddingen, meren of de zeebodem te identificeren zonder fysieke opgravingen.
Kortom, de relatie tussen hydrografie en archeologie is nauw verweven, waarbij waterlichamen zowel invloed uitoefenen op de locatie van menselijke activiteiten als een bron van informatie vormen over het verleden.
Tijdens de workshop wordt ingegaan op de diverse lopende archeologische onderzoeken en de relatie met hydrografie en de impact op geplande en lopende civiele werkzaamheden.
Voorlopig programma:
13.00 Inloop
14.00 opening en toelichting op het thema
14.15 presentaties 1 & 2
RCE Onderwatererfgoed (de bewoning van de Noordzee in de steentijd), Bjørn Smit (RCE)
Prehistorisch landschappen van de Noordzee, Robert van Lil (Periplus)
15.15 pauze
15.30 presentatie 3
Het gebruik van verschillende (geo-fysische) methoden bij een archeologisch vooronderzoek (IVO- opwater), dhr. drs. J. (Johan) Opdebeeck MA/MSc (RCE)
16.00 netwerkborrel